หาสาเหตุ ! กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ ปัสสาวะเล็ด เกิดจากอะไร รักษายังไงดี

หนึ่งในปัญหาที่ไม่อยากให้ทุกคนมองข้ามเลยนั่นก็คืออาการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่  เป็นอาการที่มีปัสสาวะเล็ดออกมาโดยที่เราไม่ได้ตั้งใจ ส่วนใหญ่มักจะเกิดขึ้นในขณะที่เราไอหรือจาม หลายคนอาจจะมองว่ามันไม่ใช่เรื่องที่รุนแรงอะไร แต่ในความเป็นจริงแล้วภาวะนี้ควรได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง เพราะมันบ่งบอกถึงสุขภาพภายในร่างกายที่ไม่ปกติ และยังมีระดับความรุนแรงที่แสดงอาการแตกต่างกันออกไปด้วย บทความนี้ก็เลยจะพามารู้จักกับโรคหรือภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ว่ามันเกิดจากอะไร มีความรุนแรงมากน้อยแค่ไหน ควรมีวิธีการรับมือและรักษามันอย่างไร

มารู้จักโรคกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ เป็นยังไง 

ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่เป็นภาวะที่มีปัสสาวะเล็ดออกมาจากกระเพาะปัสสาวะโดยที่เราไม่ได้ตั้งใจ ไม่สามารถควบคุมได้สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัยแต่จะพบบ่อยในผู้สูงอายุ และส่วนใหญ่มักจะมีอาการเกิดขึ้นเมื่อเราหัวเราะ ไอ จาม ซึ่งอาการนี้มันจะแบ่งออกไปหลายลำดับความรุนแรง ดังนี้

• ปัสสาวะเล็ด (Stress Incontinence) – อาการนี้จะเป็นอาการระดับเริ่มต้นของผู้ที่มีภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ซึ่งเกิดจากการมีแรงดันเพิ่มขึ้นที่บริเวณกระเพาะปัสสาวะ เช่น เวลาหัวเราะ ไอ จามหรือทำกิจกรรมต่างๆที่ต้องออกแรง
• ปัสสาวะเล็ดในทันทีเมื่อรู้สึกปวดปัสสาวะ (Urgency incontinence) – เป็นภาวะที่เกิดขึ้นเมื่อเรารู้สึกปวดปัสสาวะฉับพลันและมีอาการปัสสาวะราดก่อนถึงห้องน้ำ ไม่สามารถกลั้นเอาไว้ได้
• ปัสสาวะเล็ดและราด (Mixed incontinence) – คือภาวะที่มีอาการปัสสาวะเล็ดและราดพร้อมกัน หลังจากปวดปัสสาวะแบบเฉียบพลันและหลังจากมีการเพิ่มแรงดันในช่องท้อง เป็นภาวะที่พบได้ทั้งผู้ชายและผู้หญิง
• ปัสสาวะล้น (Overflow Incontinence) – เป็นอาการที่ไม่สามารถกลั้นปัสสาวะได้เนื่องจากมีน้ำปัสสาวะค้างอยู่ในกระเพาะปัสสาวะในปริมาณมาก มากเกิดขึ้นในผู้ป่วยที่มีระบบประสาทที่ไม่สามารถควบคุมกระเพาะปัสสาวะได้จากอุบัติเหตุ เนื้องอก โรคเบาหวาน

อาการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ ปัสสาวะเล็ด เกิดจากอะไร 

ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็น อายุ โรคประจำตัว หรือการใช้ชีวิตประจำวันที่ส่งผลกระทบต่อทางเดินปัสสาวะ สามารถแบ่งสาเหตุออกได้ดังนี้

• อายุ - พออายุมากขึ้นเรื่อยๆปริมาณปัสสาวะที่อยู่ในกระเพาะปัสสาวะก็จะมีความจุได้ลดลง ทำให้กระเพาะปัสสาวะมีการบีบตัวจนเกิดภาวะการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ สำหรับผู้หญิงก็มักจะเกิดขึ้นหลังวัยหมดประจำเดือนที่มีระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนลดลงทำให้ท่อปัสสาวะเสื่อมสภาพลงไปด้วย
• การตั้งครรภ์ - ปัสสาวะเล็ดจากการตั้งครรภ์ก็สามารถเกิดขึ้นได้ โดยเฉพาะในช่วง 3 เดือนสุดท้ายก่อนกำหนดคลอดคุณแม่บางรายก็อาจเกิดภาวะปัสสาวะเล็กขนาดไอ จาม หรือหัวเราะ นอกจากนี้การคลอดธรรมชาติก็ทำให้กล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานอ่อนแอลงทำให้ควบคุมการทำงานบริเวณกระเพาะปัสสาวะมีประสิทธิภาพลดลงไปด้วย
• การรับประทาน - อาหาร รวมไปถึงเครื่องดื่มบางชนิด เช่น น้ำอัดลม แอลกอฮอล์ หรือสารที่ให้ความหวานแทนน้ำตาลอาจทำให้เกิดภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ได้ นอกจากนี้การรับประทานยาบางชนิด เช่น ยารักษาโรคหัวใจ ความดันโลหิต หรือยาคลายกล้ามเนื้อก็มีส่วนด้วยเช่นเดียวกัน
• การใช้แรงเยอะ – การออกแรงยกของหนัก หรือออกกำลังกายที่ต้องใช้แรงเป็นประจำ มีโอกาสที่ทำให้เกิดภาวะปัสสาวะเล็ดได้ เนื่องจากเวลาที่เราออกแรงกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานจะเกิดการหย่อนคล้อยจากแรงดัน
• การติดเชื้อ - การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะส่งผลให้เกิดอาการปวดปัสสาวะแบบเฉียบพลันจนทำให้เกิดการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ และยังมีการระคายเคืองร่วมด้วย
• โรคประจำตัว - เช่น โรคเบาหวาน โรคทางระบบประสาท โรคต่อมลูกหมากโต หรือเนื้องอกในสมองที่ทำให้ร่างกายไม่ได้รับการควบคุมบริเวณกระเพาะปัสสาวะทำให้เกิดภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่หรือปัสสาวะเล็ดราดได้

นอกจากที่กล่าวไปข้างต้นนี้บางรายก็ยังสามารถเกิดได้จากสาเหตุอื่นๆที่แพทย์จะทำการวินิจฉัยอย่างละเอียดแบบรายบุคคล ดังนั้นหากต้องการสาเหตุที่แน่ชัดควรเข้าไปปรึกษาแพทย์โดยตรง เพื่อให้แพทย์ได้ทำการตรวจแบบละเอียดถี่ถ้วนว่าปัญหาที่เกิดขึ้นกับกระเพาะปัสสาวะมาจากสาเหตุอะไร เมื่อรู้สาเหตุแล้วเราก็จะได้ทำการฟื้นฟูแก้ไขได้อย่างตรงจุดมากยิ่งขึ้นค่ะ

รักษาโรคกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ด้วยวิธีไหนได้บ้าง

วิธีการรักษาภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่มีหลายวิธี ซึ่งแต่ละวิธีนั้นขึ้นอยู่กับว่าเราอยู่ในภาวะระดับความรุนแรงในขั้นไหน หากเป็นในระยะเริ่มต้นก็สามารถรักษาได้โดยไม่ต้องผ่าตัด แต่สำหรับใครที่เป็นปัญหาในระดับขั้นรุนแรงแพทย์จะให้ใช้วิธีการผ่าตัดเข้ามาช่วยฟื้นฟูค่ะ

• ฝึกบริหารกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน - วิธีนี้จะเหมาะสำหรับคนที่เป็นในระยะเริ่มต้น แพทย์จะแนะนำให้ฝึกบริหาร โดยการขมิบเป็นประจำทุกวัน เพื่อช่วยควบคุมการขับถ่ายของปัสสาวะ การขับลมรวมไปถึงการเคลื่อนไหวของลำไส้ เป็นวิธีที่ทำได้ง่ายและให้ความปลอดภัยที่สุด
• การรับประทานยา - การรับประทานยากลุ่มที่ช่วยลดการบีบตัวของกระเพาะปัสสาวะ หรือยาคลายกล้ามเนื้อคอกระเพาะปัสสาวะ แต่ไม่แนะนำให้หายามารับประทานเอง ควรให้แพทย์เป็นผู้จ่ายยาเพื่อความปลอดภัยและเพื่อการแก้ไขปัญหาที่ถูกต้องไม่เกิดผลข้างเคียงตามมา เนื่องจากยาบางชนิดอาจมีส่วนผสมที่ก่อให้เกิดผลข้างเคียงอื่นๆได้
• การผ่าตัด - วิธีนี้จะเป็นในกรณีผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงหรือเป็นมาอย่างยาวนานไม่สามารถหายขาดได้จากการบริหารกล้ามเนื้อหรือรับประทานยา ซึ่งการผ่าตัดนี้แพทย์จะใช้อุปกรณ์เฉพาะเพื่อยกท่อปัสสาวะส่วนต้นและกระเพาะปัสสาวะไม่ให้หย่อนคล้อยไปตามกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกราน นอกจากนี้ก็ยังมีวิธีการผ่าตัดด้วยเทคนิคอื่นๆตามวินิจฉัยของแพทย์ที่จะประเมินแบบรายบุคคล เช่น การผ่าตัดกระชับช่องคลอด การผ่าตัดเย็บกล้ามเนื้อบริเวณใกล้คอปัสสาวะติดกับกระดูกหัวหน่าว เป็นต้น

แนวทางการป้องกันไม่ให้เกิดภาวะปัสสาวะเล็ด กลั้นไม่อยู่

1. หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่ทำให้กระเพาะปัสสาวะเกิดการระคายเคือง หรือทำให้กระเพาะปัสสาวะทำงานเร็วเกินไป เช่นเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน หรือพวกน้ำอัดลม
2. ฝึกบริหารกล้ามเนื้ออุ้งเชิงกรานเป็นประจำทุกวันจะช่วยกระชับช่องคลอดไม่ให้เกิดภาวะปัสสาวะเล็ด
3. ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่ได้มาตรฐาน
4. เมื่อปวดปัสสาวะไม่ควรกลั้นเอาไว้นาน เพื่อไม่ให้ปัสสาวะล้นกระเพาะ
5. รักษาอาการท้องผูก